Nowe podejście do odpadów wielkogabarytowych – podsumowanie projektu „URBANREC”

Przedmioty wielkogabarytowe – w tym meble i materace – nie są produktami łatwymi do przetworzenia ani utylizacji. Czy można je ponownie wykorzystać? Partnerzy europejskiego projektu „URBANREC” pracowali nad nowym podejściem i wprowadzeniem zmian z korzyścią dla środowiska.

Celem projektu „URBANREC” jest wdrożenie ekoinnowacyjnego, zintegrowanego systemu zagospodarowania odpadów wielkogabarytowych w różnych regionach Europy reprezentowanych przez trzy kraje Unii Europejskiej (Hiszpanię, Belgię, Polskę) oraz Turcję. Partnerzy projektu z 21 organizacji, w tym m.st. Warszawa, od czerwca 2016 r. opracowywali technologie i systemy ponownego użycia gabarytów, m.in. starych mebli i materaców. Specjaliści sprawdzali też możliwości wykorzystania materiałów pozyskanych z odpadów wielkogabarytowych, by dać im drugie życie w skali przemysłowej.

19 milionów ton gabarytów rocznie

Gospodarka odpadami wielkogabarytowymi (tj. meble, materace, wyroby tapicerskie, meble ogrodowe i inne) stanowi ogromne wyzwanie środowiskowe, z którym muszą mierzyć się wszystkie miasta – przedmioty są duże, ciężkie i nie wszyscy mieszkańcy, wiedzą, jak ich się pozbyć, by nie szkodzić środowisku. W Europie wytwarzanych jest co roku ponad 19 milionów ton odpadów wielkogabarytowych, z czego ponad 60% trafia na składowiska lub jest indywidualnie spalanych. Szczegółowym celem projektu jest osiągnięcie odzysku odpadów wielkogabarytowych na poziomie 82% w całej Europie, co da zysk netto w wysokości 225,6 euro za tonę tych odpadów, czyli 2,127 mld euro rocznie.

Uczestnicy projektu opracowali nowatorskie rozwiązania promujące przede wszystkim ograniczenie wytwarzania odpadów wielkogabarytowych, ich ponowne wykorzystywanie, ale także stosowanie innowacji w zakresie logistyki. Jedną z nowości jest efektywny recykling – pianki poliuretanowe lub lateksowe, różne mieszanki tworzyw sztucznych, tkaniny, a także drewno da się przetworzyć na produkty o wysokiej wartości dodanej, takie jak kleje, rozpuszczalniki pianki, kompozyty wzmacniane włóknem i filcem czy kompozyty drewna i plastiku.

Propozycje systemowych zmian

Na podstawie uzyskanych w projekcie wyników zaproponowane zostaną rekomendacje dla nowych przepisów UE dotyczących odpadów wielkogabarytowych. Dodatkowo partnerzy projektu URBANREC pracowali nad uzyskaniem oznakowań ekologicznych dla produktów zawierających recyklaty, czyli surowce „z odzysku”. W wybranych regionach testowana jest też strategia promowania nowego podejścia do starych mebli wśród mieszkańców m.in. poprzez wprowadzenie mobilnej aplikacji ułatwiającej wymianę i sprzedaż przedmiotów z „drugiej ręki”.

Ekodziałania w Warszawie

Wyzwaniem dla Warszawy jest zmiana podejścia mieszkańców do postępowania z niepotrzebnymi lub niechcianymi meblami oraz wprowadzenie punktów ponownego wykorzystania przedmiotów wielkogabarytowych, by dać im drugie życie. 

W ramach projektu m.st. Warszawa podjęła działania organizacyjne, edukacyjne, społeczne oraz badawczo-rozwojowe. W ramach systemu gospodarki odpadami udało się wyodrębnić materace spośród odpadów wielkogabarytowych przekazywanych do Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (tzw. PSZOK). Dzięki temu łatwiej będzie odzyskać surowce do ponownego wykorzystania. Podczas regionalnych sesji szkoleniowych projektu URBANREC przedstawiciele administracji, nauki, biznesu i organizacji pozarządowych omawiali koncepcje stworzenia sieci punktów odnawiania i ponownego użycia starych mebli.

By poznać zdanie oraz preferencje warszawianek i warszawiaków o gospodarce odpadami wielkogabarytowymi przeprowadzone zostały badania opinii. Wyniki ukierunkują działania miasta w edukacji i komunikacji społecznej. We współpracy z warszawską Akademią Sztuk Pięknych powstały też nowatorskie projekty dotyczące powtórnego wykorzystania odpadów wielkogabarytowych na skalę przemysłową.

Kolejnym krokiem stolicy jest edukacja warszawianek i warszawiaków, w połączeniu z integracją społeczną i rozrywką – np. organizowanie wydarzeń, takich jak EKOPIKNIK oraz włączenie tej tematyki do działań planowanych w szkołach. Istotne jest przestrzeganie zasad wystawiania niepotrzebnych mebli (najpóźniej w przeddzień ich odbioru), jak i sprawdzenie, czy danego sprzętu nie można ponownie użyć (np. po przeróbkach) lub czy nie przyda się on komuś innemu. Wizja m.st. Warszawy w zakresie ekoodpowiedzialnego postępowania opiera się podejściu R³ REDUCE – REUSE – RECYCLE, czyli: ogranicz (emisję odpadów) – użyj ponownie – przetwórz (odpady stają się zasobem), zgodnym z europejską hierarchią odpadową.

Dofinansowanie UE

Międzynarodowy projekt „URBANREC – nowe podejście do przetwarzania miejskich odpadów wielkogabarytowych w wysokiej jakości produkty wielokrotnego wykorzystania” otrzymał dofinansowanie z programu ramowego Unii Europejskiej w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020″.